رژیم غذایی دیابتی – چه غذاهایی برای دیابت مفید است؟

دیابت یکی از شایع‌ ترین بیماری‌های متابولیک است که نیاز به کنترل دقیق سطح قند خون دارد و به مرگ خاموش نیز معروف است. یکی از اصلی‌ ترین عوامل در مدیریت دیابت، رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل است. رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کنترل سطح گلوکز خون کمک کرده و خطر بروز عوارض جدی ناشی از دیابت را کاهش دهد. در این مقاله از سایت داروخانه آنلاین شبانه روزی داروشهر، به بررسی غذاهای مفید و مضر برای افراد دیابتی و همچنین اشتباهات رایج در انتخاب مواد غذایی خواهیم پرداخت.

درمان نکردن دیابت چه مشکلاتی در پیش دارد؟

عدم درمان دیابت می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری برای سلامت فرد به همراه داشته باشد. سطح بالای قند خون در طولانی‌ مدت باعث آسیب به اعضای حیاتی بدن می‌شود. از جمله عوارض شایع ناشی از دیابت درمان‌ نشده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. آسیب به عروق خونی: قند خون بالا می‌تواند باعث سفت شدن عروق و مشکلات گردش خون شود.
2. بیماری‌های قلبی و عروقی: افراد دیابتی بیشتر در معرض حملات قلبی و سکته‌های مغزی قرار دارند.
3. آسیب به کلیه‌ها (نفرولوپاتی دیابتی): دیابت کنترل‌نشده می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را به شدت مختل کند.
4. آسیب به چشم‌ها (رتینوپاتی دیابتی): افزایش قند خون باعث آسیب به عروق خونی شبکیه چشم می‌شود و در موارد شدید به نابینایی منجر می‌شود.
5. آسیب‌های عصبی (نوروپاتی دیابتی): دیابت می‌تواند به اعصاب محیطی آسیب بزند و باعث بی‌حسی یا درد در اندام‌ها شود.

بنابراین، کنترل دیابت از طریق رژیم غذایی مناسب، مصرف دارو و ورزش منظم ضروری است. 

اشتباهات غذایی در رابطه با دیابت

همه ما از اطراف شایعاتی درباره خوردن و نخوردن های دیابتی میشنویم که هیچ پایه و اصولی ندارد و باید در مقابل آن یک گوش در و یک گوش دروازه باشد!  در ادامه شایعاتی که بیشتر استفاده میشوند را با یکدیگر بررسی میکنیم.

اجازه خوردن شیرینی ندارید

یکی از رایج‌ ترین باورهای غلط درباره دیابت این است که افراد دیابتی نباید هیچ‌گونه شیرینی مصرف کنند. در واقع، افراد دیابتی می‌توانند از شیرینی‌های سالم مانند میوه‌های تازه و شیرینی‌های بدون شکر استفاده کنند. مصرف کنترل‌ شده مواد قندی، با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه، می‌تواند در رژیم غذایی دیابتی جای بگیرد.

میوه هیچ ضرری ندارد

برخی افراد فکر می‌کنند مصرف میوه‌ها برای دیابتی‌ها کاملاً بی‌ضرر است و هر چقدر میخواهند میتوانند میوه بخورند. اما حقیقت این است که میوه‌ها نیز حاوی قندهای طبیعی (فروکتوز) هستند که ممکن است بر سطح قند خون تاثیر بگذارد. بهتر است میوه‌هایی با شاخص گلیسمی پایین مانند سیب، توت‌ها و مرکبات مصرف شوند و از مصرف زیاد میوه‌های شیرین مانند موز و انگور اجتناب شود.

نمک خطرناک نیست

مصرف بیش از حد نمک برای افراد دیابتی به دلیل ارتباط آن با فشار خون بالا بسیار خطرناک است. افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر بیماری‌های قلبی و عروقی قرار دارند، بنابراین کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی ضروری است. استفاده از ادویه‌ های گیاهی و لیموترش می‌تواند جایگزین خوبی برای نمک باشد.

تمام چربی‌ها را کنار بگذارید

یکی دیگر از باورهای غلط، حذف کامل چربی‌ ها از رژیم غذایی دیابتی‌ها است. در حالی که برخی از چربی‌ها مانند چربی‌های اشباع و ترانس مضر هستند، چربی‌های مفیدی مانند امگا 3، موجود در ماهی سالمون و مغزهای خوراکی، برای سلامت قلب و عروق مفید هستند.

کربوهیدرات کم استفاده کنید درمان می‌شوید

برخی افراد فکر می‌کنند کاهش شدید مصرف کربوهیدرات می‌تواند دیابت را درمان کند. اگرچه کنترل مصرف کربوهیدرات مهم است، اما حذف کامل آن از رژیم غذایی نادرست است. مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات کامل و حبوبات به کنترل قند خون کمک می‌کند.

اکثر غذاها ممنوع است

باور نادرست دیگر این است که اکثر غذاها برای دیابت ی‌ها ممنوع است. در حالی که اینطور نیست. افراد دیابتی می‌توانند از طیف وسیعی از مواد غذایی استفاده کنند، به شرطی که به کنترل مقدار و نوع غذا توجه داشته باشند. در ادامه یک لیست غذایی افراد دیابتی را قرار داده ایم که میتوانید در رژیم خود استفاده کنید.

عادت‌های بسیار بد برای افراد دیابتی

عادات روزمره نقش مهمی در مدیریت دیابت دارد. عادت‌های نادرستی که افراد دیابتی باید از آن‌ ها پرهیز کنند عبارتند از:

• بی‌تحرکی: عدم فعالیت بدنی باعث افزایش سطح قند خون می‌شود. البته انتخاب ورزش مناسب و فعالیت بدنی مناسب در این مورد بسیار مهم است. در ادامه مطلب فعالیت بدنی مناسب برای افراد دیابتی را قرار داده ایم.
• مصرف الکل: الکل می‌تواند سطح قند خون را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. به طور کلی الکل برای افرادی که درگیر دیابت نیستند نیز مضر است.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر بروز عوارض قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
• نادیده گرفتن داروها: مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک بسیار حیاتی است.
• نخوردن صبحانه: حذف کردن صبحانه یکی از بدترین کار هایی است که میتوانید انجام دهید چراکه به عنوان یکی از وعده های اصلی است. در بیماران دیابتی به تاخیر انداختن صبحانه گلوکز خون را به شدت کاهش میدهد. بنابراین حتی اگر میل به صبحانه ندارید یک وعده سبک را حتما برای صبح خود قرار دهید.
• مصرف زیاد گوشت: از آنجایی که افراط در مصرف گوشت بر سطح گلوکز خون تاثیر گذار است و مصرف بیش از حد آن خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش میدهد در مصرف گوشت دقت کنید.

بهترین مواد غذایی در رژیم غذایی دیابت

قبل از اینکه نمونه ای از برنامه رژیم غذایی دیابت را برای شما عزیزان قرار دهیم بهتر است با مواد غذایی مفید در دیابت آشنا شوید. با شناخت این مواد می توانید خودتان بهترین رژیم غذایی را بسازید.

بهترین میوه‌ها

میوه‌های با شاخص گلیسمی پایین مانند توت، گیلاس، پرتقال و سیب برای افراد دیابتی مفید هستند. این میوه‌ها به تدریج قند خون را افزایش می‌دهند و از نوسانات ناگهانی قند خون جلوگیری می‌کنند.

بهترین سبزی‌ها

سبزیجات غیرنشاسته‌ای مانند اسفناج، کلم بروکلی، هویج و فلفل دلمه‌ای به دلیل فیبر بالا و کالری پایین، برای دیابتی‌ها مناسب هستند. این سبزیجات به کنترل قند خون و سلامت قلب کمک می‌کنند.

بهترین پروتئین‌ها

پروتئین‌های کم‌چرب مانند مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات برای افراد دیابتی توصیه می‌شود. این پروتئین‌ها به کنترل اشتها و قند خون کمک می‌کنند.

چربی‌های مفید

چربی‌های غیر اشباع موجود در روغن زیتون، روغن کانولا، مغزها و آووکادو به کنترل قند خون و بهبود سلامت قلب کمک می‌کنند. این چربی‌ها در رژیم غذایی دیابتی باید جایگزین چربی‌های مضر شوند.

مواد غذایی مضر در رژیم غذایی دیابت

برخی از مواد غذایی به دلیل افزایش سریع قند خون برای دیابتی‌ها مضر هستند:

• قند و شیرینی‌های مصنوعی: قندهای تصفیه‌ شده باید به حداقل برسد.
• نان سفید و برنج سفید: این غذاها به دلیل شاخص گلیسمی بالا باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند.
• محصولات فرآوری‌شده: غذاهای فرآوری‌ شده، به ویژه غذاهای آماده، حاوی قند، نمک و چربی‌ های مضر هستند.

فعالیت بدنی مناسب برای افراد دیابتی

در ابتدا گفته شد که یکی از عادت های بسیار بد در افراد دیابتی کم تحرکی است که مانع درمان دیابت میشود. ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌ روی، دوچرخه‌ سواری و شنا به بهبود حساسیت به انسولین کمک می‌کنند. همچنین تمرینات قدرتی باعث افزایش عضله‌ سازی و بهبود متابولیسم بدن می‌شود. بنابراین به هیچ عنوان از فعالیت بدنی غافل نشوید.

در اینجا یک نمونه برنامه رژیم غذایی هفتگی برای دیابتی‌ها ارائه شده است. این برنامه بر اساس مصرف متعادل کربوهیدرات‌های پیچیده، پروتئین‌های کم‌چرب و چربی‌های مفید تنظیم شده است.

برنامه رژیم غذایی هفتگی برای دیابت

توضیحات مربوط به برنامه غذایی

1. وعده‌های غذایی اصلی: هر وعده اصلی شامل کربوهیدرات پیچیده، پروتئین کم‌ چرب و سبزیجات است که به حفظ سطح قند خون کمک می‌کند.
2. میان‌وعده‌ها: میان‌وعده‌ها برای جلوگیری از افت قند خون تنظیم شده‌اند و شامل میوه‌های کم‌ شیرین، آجیل‌های خام و لبنیات کم‌چرب هستند.
3. پرهیزها: از مصرف غذاهای فرآوری‌ شده، نان سفید، برنج سفید و شیرینی‌های قندی پرهیز شود.
4. مایعات: مصرف آب کافی در طول روز بسیار مهم است و از نوشیدنی‌های بدون قند مانند چای سبز یا دمنوش‌های گیاهی استفاده شود.
5. ورزش: فعالیت بدنی منظم، مانند پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری، همراه با این رژیم غذایی به بهبود کنترل قند خون کمک می‌کند.

جمع بندی

در مدیریت دیابت، انتخاب یک رژیم غذایی سالم، انجام فعالیت بدنی منظم و مصرف داروهای تجویز شده اهمیت بسیاری دارد. افراد دیابتی باید از باورهای غلط در مورد تغذیه پرهیز کنند و به جای حذف کامل مواد غذایی، تعادل و تنوع را رعایت کنند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات کم‌ شیرین، پروتئین‌های کم‌ چرب و چربی‌های مفید می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند. در مقابل، مصرف قندهای تصفیه‌ شده، نان سفید و غذاهای فرآوری‌ شده باید محدود شود. با رعایت این اصول و مشورت با پزشک، می‌توان به زندگی سالم‌تر و کنترل بهتر دیابت دست یافت.